Ocena ryzyka zawodowego

Zebranie informacji

Zidentyfikowanie wszystkich stanowisk pracy występujących w firmie
Zidentyfikowanie pracowników ze szczególnym zwróceniem uwagi na osoby niepełnosprawne, kobiety w ciąży i młodocianych
Zidentyfikowanie maszyn, urządzeń, narzędzi, materiałów i substancji
Zidentyfikowanie procesów pracy oraz czynności wykonywanych przez pracowników
Zidentyfikowanie czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych
Zapoznanie się z wynikami pomiarów w/w czynników, jeśli były wykonywane
Zapoznanie się z zagrożeniami wskazanymi w instrukcjach obsługi maszyn i urządzeń
Zidentyfikowanie stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej
Analiza wypadków przy pracy i chorób zawodowych
Przeprowadzenie konsultacji z pracownikami na temat występujących w miejscu pracy zagrożeń

Zidentyfikowanie zagrożeń

Stworzenie list kontrolnych umożliwiających właściwą i szybką identyfikację zagrożeń
Identyfikacja czynników niebezpiecznych (urazowych), w tym:
- czynników mechanicznych,
- prac na wysokości,
- prac przy prądzie elektrycznym,
- prac przy pomocy lub w pobliżu maszyn i urządzeń elektrycznych,
- gorących/zimnych powierzchni,
- nierównych/śliskich powierzchni
Identyfikacja czynników szkodliwych, w tym:
- czynników fizycznych,
- czynników chemicznych,
- czynników biologicznych
Identyfikacja czynników uciążliwych, w tym:
- monotonii,
- obciążenia psychicznego,
- obciążenia statycznego,
- nieprawidłowego oświetlenia,
- nadmiernego wysiłku fizycznego
Określenie sposobu oddziaływania zidentyfikowanych zagrożeń na pracowników
Określenie częstotliwości i czasu narażenia pracowników na zidentyfikowane zagrożenia
Określenie liczby osób narażonych na zidentyfikowane zagrożenia

Oszacowanie ryzyka

Wybór metody do oszacowania ryzyka, np.:
- metody ryzyka wg polskiej normy PN-N-18002,
- metody wstępnej analizy zagrożeń (PHA),
- metody wskaźnika ryzyka (RISC SCORE),
- metody analizy bezpieczeństwa pracy (JSA)
Oszacowanie poziomu ryzyka zawodowego przy wykorzystaniu wybranej metody
Wyznaczenie akceptowalności ryzyka zawodowego

Wskazanie działań zmniejszających ryzyko

Zaplanowanie skutecznych działań korygujących oraz profilaktycznych zmniejszających ryzyko;
Zachowanie następującej kolejności wprowadzania działań:
- zastosowanie środków technicznych (eliminacja zagrożeń u źródła, automatyzacja);
- zastosowanie środków organizacyjnych (ograniczenie czasu narażenia);
- zastępowanie niebezpiecznych procesów technologicznych, maszyn, urządzeń, materiałów i substancji bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi;
- zapewnienie odpowiedniej organizacji stanowisk pracy;
- wdrożenie innowacyjnych rozwiązań technicznych;
- stosowanie środków ochrony zbiorowej;
- stosowanie środków ochrony indywidualnej;
- szkolenie pracowników w zakresie bhp.

Dokumentowanie wyników oceny ryzyka zawodowego

Sporządzenie dokumentu potwierdzającego wykonanie oceny ryzyka zawodowego
Dokument potwierdzający powinien uwzględniać:
- opis stanowisk pracy, w tym:
  - opis stosowanych maszyn, urządzeń, narzędzi, materiałów;
  - opis zadań wykonywanych przez pracowników na poszczególnych stanowiskach pracy;
  - wskazanie zidentyfikowanych niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy;
  - wskazanie stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej;
  - wskazanie osób pracujących na określonych stanowiskach pracy (młodociani, kobiety w ciąży, niepełnosprawni);
- wyniki oceny ryzyka zawodowego dla wszystkich czynników środowiska pracy wraz z propozycją środków profilaktycznych;
- datę przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego;
- osoby, które wykonały ocenę ryzyka.

Jakie są obowiązki pracodawcy dot. oceny ryzyka zawodowego?

Pracodawca zgodnie z Kodeksem Pracy:

„ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko” (art. 226 pkt. 1);
„informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami” (art. 226 pkt. 2);
„jest obowiązany przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu młodocianego” (art. 201 § 3);
„konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz informowania pracowników o tym ryzyku” (art. 237^11a §1 pkt. 2).

Obowiązek oceny i dokumentowania ryzyka został również nałożony na pracodawcę rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. W art. 39 pkt. 1 czytamy: „Pracodawca jest obowiązany oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe, występujące przy określonych pracach, oraz stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko”. Pracodawca zobowiązany jest oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe dla każdego stanowiska pracy występującego w jego zakładzie pracy. Wykonuje on ocenę ryzyka zawodowego dla każdego nowo tworzonego stanowiska pracy, ale również wówczas, gdy na już istniejącym stanowisku pracy zostaną wdrożone zmiany, tzn.: